Kunstmatige intelligentie (AI) is een hot topic in veel sectoren, en ook het onderwijs blijft niet achter. Denk aan systemen die gepersonaliseerde leerprogramma’s aanbieden of tools die razendsnel toetsen nakijken. Hoewel deze ontwikkelingen veelbelovend zijn, roept de vraag zich op: is het basisonderwijs klaar voor AI? Het antwoord is, voorlopig, nee. In dit artikel lees je waarom AI in het basisonderwijs nog te vroeg komt en welke stappen we eerst moeten zetten.

1. AI begrijpt het kind niet volledig

Kinderen in het basisonderwijs bevinden zich in een cruciale fase van hun ontwikkeling. Ze leren niet alleen rekenen en lezen, maar ontwikkelen ook sociaal-emotionele vaardigheden. AI-systemen, hoe geavanceerd ook, missen het vermogen om context, emoties en de nuance van menselijk gedrag echt te begrijpen.

Een kind dat stil is tijdens de les, doet dat misschien uit concentratie, maar kan ook worstelen met een probleem thuis. Een algoritme kan dit niet inschatten. Juist in het basisonderwijs is die menselijke interactie essentieel. De rol van een leerkracht is veel breder dan het overbrengen van kennis: het gaat om begrip, empathie en het aanvoelen van wat een kind nodig heeft.

2. Het risico van ongelijkheid van ai in het basisonderwijs

AI belooft maatwerk, maar wat als scholen niet over dezelfde middelen beschikken? Basisscholen in kansarme wijken hebben vaak minder budget en infrastructuur om te investeren in nieuwe technologieën. Dit kan de kloof tussen scholen vergroten en ongelijkheid in het onderwijs versterken.

Daarnaast is AI afhankelijk van data. Scholen met minder geavanceerde technologieën kunnen achterlopen in het verzamelen en gebruiken van deze data, waardoor hun leerlingen minder profiteren van AI-gebaseerde oplossingen.

3. Privacy en veiligheid van leerlingen

Het gebruik van AI in het basisonderwijs betekent ook dat grote hoeveelheden data over leerlingen worden verzameld. Denk aan leerprestaties, gedragsinformatie en zelfs emotionele data. Dit roept vragen op over de privacy en veiligheid van deze gegevens.

Wie heeft toegang tot deze data? Hoe wordt deze beveiligd? En wat gebeurt er als de data in verkeerde handen valt? Zolang deze vragen onbeantwoord blijven, is het onverstandig om AI grootschalig in te voeren in het basisonderwijs. De bescherming van de privacy van kinderen moet altijd voorop staan.

4. Het ontbreekt aan digitale vaardigheden

AI toepassen in het basisonderwijs vraagt ook om een leerkrachtenteam dat goed op de hoogte is van technologie. Veel leerkrachten voelen zich echter nog onvoldoende toegerust om AI-tools effectief in te zetten. Er is een gebrek aan training, tijd en ondersteuning op dit gebied.

Het risico is dat AI de werkdruk van leerkrachten alleen maar vergroot in plaats van verlicht, omdat zij de technologie moeten leren gebruiken en integreren in hun dagelijkse praktijk.

5. Leren is meer dan technologie

AI in het basisonderwwijs kan een krachtig hulpmiddel zijn, maar onderwijs draait uiteindelijk om menselijke verbinding. Kinderen leren door interactie, spel en creatieve activiteiten. Denk aan samen projecten doen, ontdekken in de natuur of verhalen vertellen in de kring. Deze rijke leerervaringen kunnen niet door een AI-systeem worden vervangen. (lees over rijke leeromgevingen het artikel over projectgericht onderwijs.)

Te vroeg inzetten op AI in het basisonderwijs kan het risico met zich meebrengen dat onderwijs verder wordt gereduceerd tot een reeks digitale taken, waarbij het plezier en de creativiteit in leren verloren gaan.

Wat moet er gebeuren voordat AI kan worden ingezet?

AI in het basisonderwijs heeft zeker potentie, maar er is nog werk aan de winkel. Voordat AI grootschalig wordt ingezet, moeten we ons richten op:

• Training van leerkrachten: Zorg dat zij technologie begrijpen en effectief kunnen gebruiken.

• Ethische richtlijnen: Stel duidelijke regels op over het gebruik van AI en de bescherming van data.

• Kleinschalige pilots: Test AI-toepassingen eerst in een gecontroleerde omgeving om de impact op leren en leerlingen goed te begrijpen.

• Gelijke kansen: Investeer in scholen zodat alle leerlingen, ongeacht hun achtergrond, kunnen profiteren van technologische vooruitgang.

AI als hulpmiddel, niet als vervanging

AI heeft de potentie om onderwijs in de toekomst te verrijken, maar de kern van goed basisonderwijs blijft menselijk contact en begrip. Laten we ons eerst richten op het versterken van die kern, voordat we technologie te vroeg en te snel integreren. Voor nu geldt: AI mag dan slim zijn, maar in het basisonderwijs heeft de menselijke maat nog altijd de hoofdrol.

Lees ook het artikel van kennisnet over dit onderwerp.